21η Μαρτίου:Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

Η Ιθάκη

Κωνσταντίνος Καβάφης

Το ποίημα πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Γράμματα του Οκτωβρίου-Νοεμβρίου 1911, όταν ο ποιητής ήταν 48 ετών. Ανήκει στα διδακτικά ποιήματα του Καβάφη. 

          
Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους·
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά·
σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.

Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.
Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.

    Κάθε νέος κατά την πορεία του βίου του θέτει έναν στόχο, ορίζει έναν προσανατολισμό, μια δική του «Ιθάκη» στην οποία ταξιδεύει.

     Στο μακρινό του αυτό ταξίδι, το οποίο θα είναι αρκετές φορές επίπονο και δύσκολο, θα βρεθεί αντιμέτωπος με εμπόδια, όχι μόνο εξωτερικά, αλλά και εσωτερικά. Μπορεί, λοιπόν, να μην έχει να αντιμετωπίσει τις υπερφυσικές δυνάμεις και παραμυθικά τέρατα, όπως ο Οδυσσέας, αλλά να βρεθεί αντιμέτωπος με τον εσωτερικό του κόσμο, τους φόβους, τις ανασφάλειές του, τις ανησυχίες του. Αυτά δε θα τον αγγίζουν αν έχει υψηλό φρόνημα και μεγαλείο ψυχής, αν ορθώσει το αναστημά του και διατηρήσει το ηθικό του ακμαίο, προσανατολισμένο πάντα στον στόχο του.

     Στο μακρινό αυτό ταξίδι θα βιώσει πολλές περιπέτειες, θα διευρύνει τους ορίζοντές του και θα απολαύσει πολλά αγαθά σωματικά, υλικά, πνευματικά. Το ταξίδι, λοιπόν, είναι γεμάτο θέλγητρα, εμπειρίες και γνώσεις. Γι’ αυτό πρέπει να μένει προσηλωμένος στον στόχο του, την «Ιθάκη», αυτή χαράζει την πορεία του. Όμως, δεν πρέπει να βιάζεται καθόλου να φτάσει σ’ αυτήν, αλλά ν’ απολαμβάνει την κάθε στιγμή του ταξιδιού.

     Και κάποια στιγμή, ο νέος ολοκληρώνει το ταξίδι και φτάνει στην Ιθάκη. Όταν τελικά επιτύχει τον στόχο του και φτάσει στον προορισμό του, ακόμα κι αν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του, δεν πρέπει να απογοητευτεί αλλά να είναι αισιόδοξος. Η Ιθάκη του έδωσε ό,τι πρακτικά μπορούσε να του δώσει: του έδειξε τον δρόμο και τον ώθησε πρακτικά να τον βαδίσει.  Ο δρόμος αυτός τον έκανε σοφό, πλούσιο σε συναισθήματα, γνώσεις και εμπειρίες, τον έκανε να απολαύσει και να ζήσει την κάθε στιγμή.