Η είσοδος στο σχολείο ορόσημο στη ζωή του παιδιού!

              Η ηλικία των έξι ετών σηματοδοτεί για το παιδί όχι μόνο το πέρασμα στην παιδική ηλικία, αλλά και την είσοδο σε μια νέα περίοδο ζωής, τη σχολική ηλικία (Παρασκευόπουλος, 1985  Δανασσής-Αφεντάκης, 1996). Κατά τη διάρκεια της φάσης αυτής πραγματοποιούνται σημαντικές μεταβολές στην ψυχοκοινωνική συμπεριφορά του παιδιού, γιατί αλλάζει δραστικά τόσο το κοινωνικό πλαίσιο, στο οποίο δρα και αλληλεπιδρά το παιδί, όσο και οι αναπτυξιακές επιδιώξεις του (Παρασκευόπουλος, 1985).

            Η είσοδος του παιδιού στο σχολείο αποτελεί την πρώτη, ίσως συμβολική, εμπειρία με τον έξω κόσμο, καθώς για τα περισσότερα παιδιά θεωρείται η πρώτη τους εμπειρία παρατεταμένης απομάκρυνσης από το σπίτι. Η εμπειρία αυτή έχει χαρακτηριστεί από τους πολλούς ως «συναισθηματικός απογαλακτισμός» (Δανασσής – Αφεντάκης, 1996). Για πολλές συνεχείς ώρες, κάθε εργάσιμης ημέρας, το παιδί απομακρύνεται από τις γνώριμες συνήθειες του σπιτιού του, από έναν τρόπο ζωής όλο παιχνίδι, για να βρεθεί μέσα σε ένα περιβάλλον που απαιτεί την αυστηρή πειθαρχία και τις κοπιαστικές μαθήσεις. Ταυτόχρονα, στερείται τη μητρική παρουσία, τη φροντίδα και συμπαράσταση, την οποία μέχρι πρότινος απολάμβανε διαρκώς (Herbert, 1998).

            Το παιδί, λοιπόν, μεταφέρεται από ένα «κλειστό» σύστημα, του οποίου οι κανόνες και οι απαιτήσεις είναι γνωστές και προβλέψιμες, σε ένα «ανοιχτό», σε ένα νέο κοινωνικό σχηματισμό, με νέους κανόνες και υποχρεώσεις. Για παράδειγμα, το παιδί καλείται να είναι συγκεντρωμένο για αρκετές ώρες, να κάθεται στη θέση του ήσυχο και να εργάζεται μόνο του για την περάτωση των εργασιών που κάθε φορά του ανατίθενται, απαιτήσεις που είτε είναι πρωτόγνωρες είτε κατά την εκτέλεσή τους στο σπίτι δεν απαιτούσαν τέτοιο βαθμό πειθαρχίας και συστηματικότητας (Herbert, 1998).

            Επιπρόσθετα, το παιδί καλείται να αντιμετωπίσει κι άλλες δυσκολίες. Υπάρχουν τα προσωπικά ζητήματα, όπως είναι η χρήση της τουαλέτας, τα οποία πρέπει να εκτελεστούν σε ένα επίπεδο λιγότερο ιδιωτικό από αυτό που έχει συνηθίσει. Το να σηκώσει το χέρι του για να ζητήσει την άδεια να πάει τουαλέτα μπορεί να προκαλέσει στο παιδί αγωνία και αμηχανία  (Herbert, 1998).

            Τέλος, οι «Σημαντικοί Άλλοι» παύουν να είναι οι γονείς και τα αδέρφια του παιδιού. Το κέντρο πλέον του ενδιαφέροντος του είναι ο δάσκαλος και οι συμμαθητές του. Στα πρόσωπά τους αναζητά νέους ήρωες, νέα ενδιαφέροντα και νέους φίλους, τους οποίους εξιδανικεύει και μιμείται. Είναι αναγκαίο, λοιπόν, να μάθει να συναναστρέφεται με άλλα παιδιά, που το καθένα κουβαλά τις δικές του εμπειρίες. Τα παιδιά αυτά δε συμμερίζονται πάντα τη δική του γνώμη και δε λαμβάνουν υπόψη τους τα δικά του συναισθήματα  (Herbert, 1998). Οι καταστάσεις αυτές πυροδοτούν πολλές φορές συγκρούσεις τόσο με το δάσκαλο και το σχολικό καθήκον όσο και με τους συμμαθητές (Δανασσής – Αφεντάκης, 1996). Κατά συνέπεια, το παιδί αισθάνεται αποκομμένο από την οικογενειακή ζωή και συγκρούεται συχνά με ένα κρύο ανώνυμο περιβάλλον, στο οποίο καλείται να προσαρμοστεί.

            Ωστόσο, είναι ευρέως γνωστό πως, στη σημερινή εποχή, ο συναισθηματικός απογαλακτισμός δε συντελείται σε όλες τις περιπτώσεις με την είσοδο του παιδιού στο δημοτικό σχολείο. Τα περισσότερα παιδιά, λόγω των αυξημένων εργασιακών υποχρεώσεων των γονέων τους είτε ανατρέφονται και διαπαιδαγωγούνται από τη γιαγιά και τον παππού (Κούρος, 1993) είτε ήδη από την ηλικία των τριών ετών φοιτούν στον παιδικό σταθμό (Κογκίδου, 1995). Έπειτα, συνεχίζουν τη φοίτησή τους στο νηπιαγωγείο. Επομένως, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως το παιδί έχει ήδη εισαχθεί κατά κάποιο τρόπο σε ένα ανοιχτό σύστημα, που διέπεται από συγκεκριμένες δεσμεύσεις και κανόνες.  

Βιβλιογραφικές Πηγές:

  Δανασσής – Αφεντάκης, Κ., Αντ.,(1996). Παιδαγωγική Ψυχολογία. Μάθηση και Ανάπτυξη. Τόμος Α. Αθήνα.

Herbert, M., (1998) επιμέλεια Παρασκευόπουλος Ι. Ψυχολογικά προβλήματα παιδικής ηλικίας. Τόμος Β’. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Κογκίδου Δ., (1995). Μονογονεϊκές Οικογένειες. Πραγματικότητα – Προοπτικές – Κοινωνική Πολιτική. Σειρά : Επιστήμες της Αγωγής. Νέα Σύνορα - Λιβάνη.

Κούρος, Ι., (1993). Ψυχολογικά Θέματα Παιδιών και Εφήβων. Αθήνα:Ελληνικά Γράμματα.

Παρασκευόπουλος, Ι., Ν., (1985). Εξελικτική Ψυχολογία. Η ψυχική ζωή από τη σύλληψη ως την ενηλικίωση. Τόμος Γ΄. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.