Η "στάση" του κοινωνικού συνόλου απέναντι στα άτομα με ειδικές ανάγκες

Η «στάση» ενός ατόμου ή και ολόκληρης της κοινωνίας αποτελεί μια εσωτερική ψυχική διαδικασία, η οποία δεν είναι άμεσα παρατηρήσιμη. Σημαίνει ιδεολογία, γνώση, συναίσθημα και πράξη. Πρόκειται, με άλλα λόγια, για μια ψυχική τοποθέτηση, η οποία εκδηλώνεται σε ένα πρόσωπο ή πράγμα – αντικείμενο ή γεγονός – θέμα με την οποία εμφανίζεται είτε ως συμφωνία – διαφωνία, είτε συμπάθεια – αντιπάθεια, είτε υποστήριξη – αδιαφορία είτε επιθετικότητα (Δεληγιάννη, & Κολτσίδα, 2006). 

 Τα άτομα με ειδικές ανάγκες βιώνουν καθημερινά μια ποικιλία αντιδράσεων των συνανθρώπων τους, όπως οίκτο, φόβο, εχθρότητα, περιφρόνηση, υπερπροστασία, οι οποίες τους επηρεάζουν και συνακόλουθα τις υιοθετούν στη συμπεριφορά τους (Δεληγιάννη, & Κολτσίδα, 2006).

Η προκατειλημμένη στάση της κοινωνίας διαφαίνεται από τις ίδιες τις έννοιες που απαρτίζουν τον όρο αναπηρία. Έτσι, η «βλάβη» ή το «ελάττωμα» κάποιου γίνεται εξ ορισμού ανικανότητα και κατ΄ επέκταση μειονέκτημα για τα εκάστοτε κοινωνικά δεδομένα. Οι κοινωνικές δομές, λοιπόν, καθορίζουν το μέτρο των αποδόσεων που απαιτούν από τους πολίτες τους και επομένως προσδιορίζουν επακριβώς το βαθμό της «απόκλισης» που μπορεί να έχει κάθε άτομο που ορίζεται ως «φυσιολογικό» (Μπιτζαράκης,   Ζώνιου-Σιδέρη, & Βλάχου, 1985).

          

 Δυστυχώς, η κοινωνία ακόμη και σήμερα δυσκολεύεται να αποβάλλει τις αντιλήψεις του παρελθόντος και η στάση της απέναντι στα άτομα με αναπηρία είναι άλλοτε εχθρική άλλοτε αμυντική και άλλοτε αδιάφορη. Τέτοιου είδους στάσεις και συμπεριφορές πηγάζουν είτε από άγνοια για το τι είναι η αναπηρία, είτε από φόβο συναναστροφής με άτομα με ειδικές ανάγκες (Ζώνιου–Σιδέρη, 1998) είτε από στερεοτυπικά δομημένες αντιλήψεις που έχουν διαμορφωθεί εδώ και πολλά χρόνια (Μαλέτσκος, 2001).

Οι Αζίζι–Καλαντζή και συν. (1998) υποστηρίζουν, χαρακτηριστικά, σχετικά με το θέμα ότι η ανησυχία και ο φόβος σε κάποιες ομάδες ανθρώπων υπάρχει, όταν δημιουργείται μεγάλη φυσική απόσταση, στερεότυπα για τα μέλη της διαφορετικής από τη δική μας ομάδα και έμφαση στην αρνητικά φορτισμένη διαφορετικότητα.

Βιβλιογραφική Πηγή:

Αντωνίου, Α.-Σ., Αναγνωστοπούλου, Θ., & Γάκη, Α, (2009). Επαγγελματική Εξουθένωση Εκπαιδευτικών Ειδικής Αγωγής. Κεφάλαιο Βιβλίου υπό δημοσίευση.